Thất thu thuế từ hoạt động chuyển nhượng

Công ty Masan, Phở 24, bệnh viện Hoàn Mỹ, Intel Asia Holding Limited, PT Global Investment ... là những thương hiệu tên tuổi từng có hoạt động chuyển nhượng vốn, nhượng quyền thương mại nhưng nhưng cơ quan thuế chưa thể kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ, từ đó ngân sách bị thất thu lớn.

Muôn vẻ mua bán

Tại công văn số 6450/UBND-TM ngày 5-12-2013 gửi Bộ Tài chính, UBND TPHCM đã nêu bật thực trạng phức tạp của việc chuyển nhượng vốn, trong đó các doanh nghiệp thỏa thuận với nhau bằng hợp đồng, sau đó làm các thủ tục thay đổi tên các thành viên trong giấy đăng ký kinh doanh. Do pháp luật chưa quy định cơ quan cấp phép chỉ làm thủ tục thay đổi thành viên góp vốn khi tổ chức, cá nhân đã hoàn thành nghĩa vụ thuế, chưa có cơ chế phối hợp giữa cơ quan thuế và cơ quan cấp phép nên hậu quả là ngân sách thất thu lớn từ hoạt động kinh doanh này.

Công văn cũng nêu lên một số trường hợp chuyển nhượng vốn, nhượng quyền thương mại có giá trị lớn ở TPHCM mà cơ quan thuế hầu như không thu được hoặc thu được rất ít tiền thuế.

Một phương thức phổ biến là hợp đồng khai giá bán bằng giá vốn, không phát sinh thu nhập nên không phải nộp thuế; hoặc kê khai giá bán chỉ nhỉnh hơn một chút so với giá vốn, lợi nhuận thấp thì tiền thuế phải đóng cũng thấp mặc dù giá trị giao dịch rất lớn.

Công ty Intel Asia Holding Limited chẳng hạn, đã chuyển nhượng cho một công ty khác trong cùng tập đoàn với giá bán bằng giá vốn (100 triệu đô la Mỹ), nên không phát sinh thu nhập, do đó không phải đóng đồng thuế nào. Công ty cổ phần Hàng tiêu dùng Masan chuyển nhượng vốn cho Vietnam Growth Capital Pte.Ltd (Singapore) với giá chuyển nhượng theo hợp đồng 1.061.861 triệu đồng, giá vốn là 1.061.615 triệu đồng, thu nhập phát sinh chỉ có 246 triệu đồng, thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp chỉ là 61 triệu đồng - một con số quá nhỏ so với giá trị chuyển nhượng.

Doanh nghiệp thực hiện chuyển nhượng nhưng không khai báo thu nhập phát sinh cũng là một trường hợp phổ biến. Theo thông tin trên một số tờ báo, Công ty cổ phần thương mại dịch vụ Phở 24 do ông Lý Quý Trung làm chủ đã chuyển nhượng thương hiệu "Phở 24" cho Công ty Việt Thái quốc tế do ông David Thái làm chủ với giá 20 triệu đô la Mỹ (khoảng 400 tỉ đồng); sau đó Công ty Việt Thái chuyển nhượng 50% cổ phần từ Phở 24 cho Công ty Jolibee Philippines với giá 25 triệu đô la Mỹ... Tuy nhiên, hoạt động chuyển nhượng này không được khai báo nộp thuế cho cơ quan thuế mà các bên liên quan chỉ làm thủ tục đăng ký thay đổi tên của người đại diện trước pháp luật của công ty Phở 24 từ ông Trung sang ông David Thái, tên của các thành viên và tỷ lệ góp vốn không thay đổi cứ như chưa bao giờ xảy ra việc chuyển nhượng!

Thất thu thuế còn do việc chuyển nhượng diễn ra lòng vòng khi doanh nghiệp thành lập nhiều công ty, nhiều chi nhánh, thay đổi nhiều địa điểm kinh doanh nên cơ quan thuế khó quản lý. Công ty cổ phần Y khoa Hoàn Mỹ chẳng hạn, đã thành lập Công ty cổ phần Bệnh viện đa khoa Hoàn Mỹ Sài Gòn do Chi cục thuế quận 3 quản lý, đồng thời thành lập thêm 2 Chi nhánh tại quận 2 và quận Tân Bình. Từ năm 2010 công ty chuyển đến 2 địa chỉ khác nhau tại quận 1 và đổi tên thành Công ty cổ phần Y khoa Fortis Hoàn Mỹ, do Chi cục Thuế quận 1 quản lý. Tính đến nay Công ty Y khoa Hoàn Mỹ đã 7 lần thay đổi Giấy chứng đăng ký doanh nghiệp, thay đổi vốn điều lệ từ 118 tỉ đồng lên 155 tỉ đồng; đã chuyển nhượng vốn cho cá nhân nước ngoài nhưng không kê khai, chỉ thay đổi tên người đại diện pháp luật. Nay qua rà soát công ty mới lập tờ khai chuyển nhượng vốn với giá vốn là 618 tỉ đồng và giá bán là 776 tỉ đồng, phát sinh thu nhập là 157 tỉ đồng, thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp là 39 tỉ đồng, đồng thời cá nhân làm thủ tục xin miễn thuế theo Hiệp định tránh đánh thuế 2 lần giữa Việt Nam và Singapore.

Trường hợp khác là việc điều chỉnh tăng vốn điều lệ để chuyển nhượng với giá cao như Công ty PT Global Investment do Chi cục thuế quận 6 quản lý, đã tăng vốn từ 1 tỉ đồng lên 100 tỉ đồng, sau đó thành viên góp vốn 48% bán cho cá nhân nước ngoài với giá bán là 48 tỉ đồng, không phát sinh thuế phải nộp, hiện công ty đã bỏ trốn khỏi địa chỉ kinh doanh.

TPHCM quyết thay đổi

Để tăng nguồn thu ngân sách từ hoạt động chuyển nhượng vốn, nhượng quyền thương mại và tạo lập sân chơi bình đẳng cho các doanh nghiệp, UBND TPHCM đã đề xuất một số biện pháp:.

Cụ thể, doanh nghiệp có hoạt động chuyển nhượng vốn cho tổ chức, cá nhân khác thì bắt buộc phải lập hoá đơn giá trị gia tăng để kê khai nộp thuế giá trị gia tăng (thuộc đối tượng không chịu thuế giá trị gia tăng) và nộp thuế thu nhập doanh nghiệp theo quy định.

Doanh nghiệp nhận chuyển nhượng vốn của các doanh nghiệp khác nếu không có hoá đơn hợp pháp thì không được tính vào chi phí (giá vốn nhận chuyển nhượng) được trừ khi tính thuế thu nhập doanh nghiệp.

Ngoài ra, UBND thành phố còn kiến nghị Bộ Tài chính chấp thuận việc quy định doanh nghiệp có hoạt động chuyển nhượng vốn cho tổ chức, cá nhân khác thì phần giá trị vốn chuyển nhượng theo hợp đồng phải có chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt.

Trường hợp việc chuyển nhượng vốn không có chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt thì cơ quan thuế có quyền ấn định giá chuyển nhượng và giá vốn chuyển nhượng (nếu trước đây nhận chuyển nhượng thanh toán không dùng tiền mặt).

Doanh nghiệp nơi có phần vốn chuyển nhượng chỉ làm thủ tục thay đổi danh sách thành viên góp vốn thì phải có hoá đơn chuyển nhượng vốn đối với doanh nghiệp chuyển nhượng vốn, phải có tờ khai kê khai nộp thuế thu nhập cá nhân và chứng từ khấu trừ thuế thu nhập cá nhân (nếu có) đối với cá nhân chuyển nhượng vốn ...

Các quy định nêu trên được UBND thành phố đề nghị áp dụng kể từ ngày 1 – 1 - 2014.

Theo Saigontimes